In het Seine-Scheldeproject wil het luik Rivierherstel Leie watergebonden, terrestrische natuur realiseren langs de Leieboorden. Vanuit de rol als intendant in dit project treedt de gouverneur in contact met heel wat belanghebbenden in het gebied.
Gouverneurs Oost- en West-Vlaanderen intendant voor Rivierherstel Leie
Door een beslissing van de Vlaamse Regering op 24 september 2021 zijn de gouverneurs van Oost- en West-Vlaanderen aangesteld als intendant in het project Rivierherstel Leie. Met dit mandaat van 1 jaar is de verwachting dat beide gouverneurs de ontwikkeling van natte natuur faciliteren in 15 deelgebieden langs de Leie-as. Deze natuurontwikkeling past als deelproject binnen de lopende en geplande infrastructuurwerken voor het Seine-Scheldeproject.
De doelstelling is om 100ha te realiseren in prioritaire 2 gebieden namelijk Bavikhove/Ooigembos (Harelbeke/Wielsbeke) en Neerhoek-Ponthoek (Dentergem/Zulte) tegen eind 2024 en verder vordering te maken in de andere gebieden. Tegen eind 2027 is de ambitie om 200ha extra watergebonden natuur te realiseren en eind 2031 wil de Vlaamse Regering het totaal van 500ha bereiken.
Seine-Schelde project
Het geïntegreerde plan Seine-Schelde heeft op de Leieas de doelstelling om de Leie op te waarderen tot een Europese hoofdvaaras en aan te passen voor schepen van klasse Vb. Dat zijn schepen die 190 meter lang en 11,4 meter breed zijn. Deze schepen kunnen tot 4.500 ton en drie lagen containers goederen vervoeren, wat zoveel is als 220 vrachtwagens.
Het plan werd voor het eerst aan de Vlaamse Regering voorgelegd in 2006 en omvat een luik binnenvaart en een luik rivierherstel Leie. Het luik binnenvaart van het geïntegreerde plan Seine-Schelde op de Leie-as is reeds geruime tijd in uitvoering. Dit luik concentreert zich vooral op de transportfunctie van de Leie en de versterking van haar rol in het globale waterwegennetwerk, als verbinding tussen de Vlaamse zeehavens en economische hotspots zoals het kanaal Roeselare-Leie.
Rivierherstel Leie
De concrete invulling van het luik rivierherstel Leie focust op het versterken van de rivierdynamiek, het ecologisch potentieel en de ruimtelijke kwaliteit. Meer bepaald wordt ernaar gestreefd om in de afgesneden meanders de rivierdynamiek opnieuw meer te benaderen door op een gecontroleerde wijze de doorstroming te herstellen, waarbij desgevallend gedempte delen weer worden ontgraven. De ruimtelijke kwaliteit wordt geoptimaliseerd door herstel van het rivierlandschap.
Het onderdeel rivierherstel Leie bevat eveneens de effectieve ontwikkeling van watergebonden, terrestrische natuur, waarin de karakteristieke rivierdynamiek toegelaten en gestimuleerd wordt. Om dit in de regio te realiseren werd ongeveer 500 ha nodig geacht. Een belangrijk deel hiervan lag reeds in groene bestemmingen (gewestplan); bijkomende oppervlakte moest het voorwerp uitmaken van lopende en nieuwe afbakeningsprocessen (gewestelijke rups).
Om die 500ha te realiseren zijn er momenteel 15 deelgebieden afgebakend. Hoewel geen concrete cofinanciering is voorzien voor het element natte natuur van rivierherstel Leie, is de goede vooruitgang van dit onderdeel van groot belang voor het subsidiedossier Seine Schelde 2020: de plan-MER Seine Schelde (goedgekeurd in 2008) vormt namelijk mee de (juridische) basis voor het Europees subsidiedossier waardoor het niet of laattijdig uitvoeren van het luik rivierherstel bijgevolg mogelijks een hypotheek legt op de vereiste conformiteit met de geldende subsidievoorwaarden.
Eind 2021 stond de teller nog maar op 4ha ingerichte natte natuur. Er was duidelijk nood aan een booster. Het is daarom van bijzonder groot belang dat tegen het einde van de huidige subsidieperiode (december 2022) een voldoende grote vordering kan worden aangetoond in de realisatie van het aspect watergebonden, terrestrische natuur van rivierherstel Leie terwijl ook een sluitend, concreet en haalbaar plan van aanpak kan worden voorgelegd voor de realisatie van het dan resterend gedeelte van dit onderdeel van het geïntegreerde project voor de Leie-as.
Invulling rol intendant
De gouverneurs van Oost- en West-Vlaanderen ontmoetten dit voorjaar alle belanghebbenden. Aansluitend treden ze in dialoog met de eigenaars en gebruikers in het gebied. Er is regelmatig een terugkoppeling via een stuurgroep en een klankbordgroep.
Het project heeft de voorbije jaren weerstand opgeroepen in de regio. Voor de intendanten is het essentieel om als brugfiguur het nodige vertrouwen te herwinnen en het draagvlak voor het project terug te versterken. Nieuw element sinds de vorige beleidsbeslissingen is dat de intendant mee zoekt naar een passende instrumentenkoffer. Dit betekent onder meer dat de overheid geen percelen hoeft te verwerven als de eigenaar zelf een actieve bijdrage wil leveren aan de realisatie van de vooropgestelde watergebonden natuurdoelen.
Om de eigendomssituatie in de deelgebieden in kaart te krijgen, het gebruik en de randvoorwaarden voor de inrichting als natte natuur inventariseren de intendanten de gegevens samen met de Vlaamse administraties en de lokale besturen. Om de uitwisseling van persoonsgegevens te realiseren is met elke partner een protocol afgesloten (meer info)
Net voor de zomer dienen de gouverneurs een schriftelijk tussentijds rapport in bij de bevoegde ministers. Na de zomer wordt beslist of het mandaat als intendant nog een jaar verlengd wordt.
